Gasprijs

Dit is de prijs per m³ gas die de energieleverancier betaalt om het gas in te kopen op de groothandelsmarkt. Deze prijs fluctueert dagelijks op de beurs. Dynamische contracten volgen deze marktprijs direct. Bij vaste en variabele contracten koopt de leverancier op verschillende momenten in en bepaalt zelf een verkooprijs per m³.

Dit zijn heffingen die door de overheid worden opgelegd op het gasverbruik. Ze vormen een aanzienlijk deel van de prijs per m³. De overheidsheffingen op gas bestaan uit energiebelasting en 21% btw. Dit komt uit op een totaalbedrag van € 0,6996 per m³. Voorheen betaalde je ook nog een Opslag Duurzame Energie (ODE) per m³ gas. Vanaf 2023 is dit samengevoegd met de energiebelasting en zie je dit dus niet meer als losse post op je energierekening staan.

De hoogte van de energiebelasting wordt jaarlijks door de overheid vastgesteld en kan dus veranderen. In de afgelopen 5 jaar is het tarief met ongeveer 20 cent gestegen. Door de hoge energiebelasting op gas behoort de gasprijs in Nederland tot een van de hoogste in Europa. Alleen in Zweden en Zwitserland betaal je meer. Met het verhogen van de belasting op gas wil het kabinet ervoor zorgen dat Nederlandse huishoudens minder gas verbruiken en daardoor sneller van het gas afgaan.

Dit is een marge die de energieleverancier bovenop de kale inkoopprijs rekent. Deze opslag dekt verschillende kosten en risico’s voor de leverancier:

• Inkooprisico’s: Vooral bij contracten met een vaste prijs loopt de leverancier het risico dat de marktprijs voor gas stijgt boven de prijs die zij met je hebben afgesproken.
• Volumerisico’s: De leverancier moet inschatten hoeveel gas klanten gaan verbruiken. Als klanten aanzienlijk meer of minder verbruiken dan verwacht, kan dit extra kosten met zich meebrengen.
• Kredietrisico: Het risico dat klanten hun rekening niet (kunnen) betalen.
• Operationele kosten en winstmarge: Kosten voor de bedrijfsvoering van de leverancier (personeel, systemen, marketing) en een winstmarge.

Het vaste leveringstarief is een vast bedrag dat door de leverancier in rekening wordt gebracht. Dit rekent de leverancier voor het administratieve gedeelte van de gaslevering, ongeacht je verbruik. De hoogte van de vaste leveringskosten verschilt per leverancier. Het is goed om ook rekening te houden met deze kosten bij het maken van een keuze voor een leverancier.

Netbeheerkosten omvatten alle kosten die gemaakt worden voor transport van gas naar jouw adres. Dit worden ook wel ‘netwerkkosten’ genoemd. De kosten worden in rekening gebracht door je energieleverancier, die deze vervolgens betaalt aan de netbeheerder uit jouw regio. Net als de hoogte van de belastingen, kunnen de netbeheerkosten ook elk jaar wijzigen. De hoogte van de netbeheerkosten verschillen per netbeheerder. Je hebt een vaste netbeheerder per regio, hierin kun je zelf geen keuze maken. Wanneer je een gasaansluiting hebt, ben je dus verplicht om deze kosten te betalen. Je kunt hier niet op besparen door van leverancier te wisselen.

Kies je voor een vast contract? Dan betaal je gedurende de looptijd van je energiecontract een vaste prijs voor je gas. Hierdoor ben je zeker van je maandkosten en wanneer de prijzen stijgen heeft dit geen invloed op de gasprijs die jij hebt afgesproken met de leverancier.

Wanneer je kiest voor een variabel contract, dan kan de gasprijs veranderen gedurende de looptijd van je contract. Leveranciers passen de gasprijzen maandelijks of per half jaar aan. Het voordeel van dit type contract is dat je vrij bent om op ieder moment boetevrij op te zeggen.

Zodra je kiest voor een dynamisch contract, zijn de gasprijzen gekoppeld aan de spotmarkt (ook wel ‘day ahead markt’ genoemd). Dit houdt in dat de gasprijzen per dag veranderen. Hierdoor profiteer je direct van een prijsdaling, maar bij een prijsstijging betaal je meteen een hoger tarief. Als je meer zekerheid wilt hebben over de prijs die je betaalt, raden wij je een vast contract aan.

Vroeger was het simpel: het meeste gas kwam uit Groningen. Maar die gaskraan gaat steeds verder dicht. Tegenwoordig halen we ons aardgas vooral uit het buitenland, via grote pijpleidingen (bijvoorbeeld uit Noorwegen) of als vloeibaar gas (ook wel LNG of Liquefied Natural Gas genoemd) dat per schip aankomt. Er wordt ook steeds meer gekeken naar groen gas (biogas) als duurzamer alternatief, maar dat is nu nog een klein deel. Biogas ontstaat uit de verbranding van biomassa, zoals mest, gft en ander organisch afval. Bij die vergisting komt methaan vrij, het biogas.

Je energieleverancier is de partij die het gas voor jou inkoopt. Dat doet de leverancier op de groothandelsmarkten, een soort beurzen voor energie. Gas wordt hier per megawattuur (zo’n 100 m³ gas) afgerekend. € 50 per megawattuur is dus ongeveer € 0,50 per m³. Als de prijzen op de groothandelsmarkt bewegen, dan zullen op termijn ook de tarieven voor consumenten meebewegen. Je kunt dit dus als maatstaf gebruiken om een beeld te krijgen over de huidige situatie. Houd er wel rekening mee dat deze bedragen nog zonder de overige kosten zijn zoals energiebelasting, btw en risico-opslag.

De belangrijkste virtuele gasmarkten in Europa zijn:

• TTF (Title Transfer Facility): Dit is dé Nederlandse en zelfs grootste virtuele gasmarkt op het vasteland van Europa, opgezet door Gasunie. Hier kunnen partijen gas verhandelen dat al in het Nederlandse systeem zit. Het is een virtuele plek waar het eigendom van gas wordt overgedragen. Er wordt hier enorm veel gehandeld: wel 100 keer het Nederlandse verbruik. Dit zorgt voor stabiele en betrouwbare prijzen. De TTF-prijs is dan ook dé maatstaf in Europa en zelfs daarbuiten.
• NBP (National Balancing Point): De grootste gasmarkt van Europa, gevestigd in het Verenigd Koninkrijk. Via een pijplijn (de BBL) is deze markt direct verbonden met de Nederlandse TTF.
• Zeebrugge (België): Dit is de belangrijkste handelsplek voor LNG (het vloeibare gas).
  Jouw leverancier koopt gas in op deze markten (vooral TTF dus) en verkoopt het vervolgens aan jou. De netbeheerders (GTS en de regionale) zorgen er ondertussen voor dat het gas ook echt fysiek bij jou wordt afgeleverd.

Verschillende markten voor inkoop

Energieleveranciers kopen gas in voor verschillende periodes:

• Lange termijnmarkt (future/forward): Hier kopen ze gas in voor levering in de toekomst (maanden, kwartalen, jaren). Dit doen ze voor de vaste en variabele contracten die ze aan jou aanbieden. De Nederlandse beurs hiervoor heet ENDEX.
• Spotmarkt (day ahead): Hier kopen ze gas in voor levering de volgende dag. De gasprijzen worden hier per dag vastgesteld (van 06:00 tot 06:00). Deze markt is vooral relevant voor dynamische energiecontracten.

Gas komt uit verschillende bronnen die we hierboven benoemd hebben en wordt via het landelijk gastransportnet van Gasunie Transport Services GTS) en het regionale netwerk van netbeheerders getransporteerd. De regionale netbeheerders zijn verantwoordelijk voor het netwerk van lagedrukleidingen. Dit netwerk brengt het gas van de gasontvangststations naar de eindgebruikers; de woningen en bedrijven in hun regio. Een aantal zeer grote afnemers van stroom of gas is direct aangesloten op het landelijke netwerk van GTS. Het gaat hierbij om grote industriële afnemers zoals Tata Steel (Hoogovens) of om elektriciteitscentrales.

Een energieleverancier speelt een belangrijke rol voor Nederlandse consumenten. De belangrijkste taken en verantwoordelijkheden van energieleveranciers zijn:

• Inkoop en verkoop van energie: Energieleveranciers kopen energie (elektriciteit en gas) in bij energieproducenten of via de groothandelsmarkten (energiebeurzen). Vervolgens verkopen zij deze energie aan consumenten. Sommige leveranciers produceren zelf ook energie.
• Contracten afsluiten en beheren: Consumenten sluiten een contract af met een energieleverancier voor de levering van energie. Leveranciers bieden hierbij verschillende soorten contracten aan, zoals contracten met een vaste prijs voor een bepaalde periode, variabele contracten waarbij de prijs periodiek kan wijzigen, of dynamische contracten waarbij de prijs direct gekoppeld is aan de marktprijzen per uur of dag.
• Facturatie: De energieleverancier stuurt periodiek (meestal maandelijks) een factuur naar de consument. Deze factuur omvat de kosten voor de verbruikte energie, netbeheerkosten (die zij innen namens de netbeheerder), en overheidsheffingen zoals energiebelasting en btw. Jaarlijks volgt een eindafrekening op basis van het daadwerkelijke verbruik.
• Klantenservice: Leveranciers zijn het eerste aanspreekpunt voor consumenten bij vragen over hun energiecontract, facturen, verbruik, of bij storingen die niet gerelateerd zijn aan het fysieke netwerk (dat is de verantwoordelijkheid van de netbeheerder).
• Informeren van de netbeheerder: Energieleveranciers communiceren met de regionale netbeheerder over aansluitingen, bijvoorbeeld wanneer een consument verhuist of overstapt naar een andere leverancier.
• Regelen van de overstap: Wanneer een consument besluit over te stappen naar een andere energieleverancier, regelen de oude en nieuwe leverancier de overstap onderling. De consument hoeft hier zelf weinig voor te doen.
• Aanbieden van aanvullende diensten: Steeds vaker bieden energieleveranciers ook aanvullende producten en diensten aan. Dit kan variëren van advies over energiebesparing en apps om het verbruik te monitoren tot de installatie van zonnepanelen, laadpalen voor elektrische auto’s, of thermostaten.

De gasvoorraden in Nederland en Europa zijn een belangrijk onderdeel van de energiezekerheid, zeker na de recente geopolitieke ontwikkelingen en de energiecrisis. Voldoende gevulde gasopslagen zijn ook nodig om de piekvraag in de wintermaanden op te vangen, wanneer het verbruik voor verwarming het hoogst is. Dit is voor Nederland nog belangrijker geworden na het sluiten van het Groningenveld.

Nederland beschikt over een grote opslagcapaciteit voor gas, verdeeld over enkele grote opslagen.

• Bergermeer: Gelegen in Noord-Holland, is dit de grootste voor derden toegankelijke ondergrondse gasopslag van West-Europa, met een technische capaciteit van circa 48,15 TWh. Hier wordt hoogcalorisch gas opgeslagen.
• Norg: Gesitueerd in Drenthe, heeft deze opslag een technische capaciteit van ongeveer 59,34 TWh.
• Grijpskerk: In Groningen, met een capaciteit van circa 23,85 TWh voor hoogcalorisch gas.
• Alkmaar: Een kleinere opslagfaciliteit met een capaciteit van ongeveer 5 TWh.

Hieronder zie je de vulgraad van de totale Nederlandse gasopslagen. De data komt van het Nationaal Energie Dashboard en wordt elke dag ge-update. Vanaf April 2025 stijgt de vulgraad weer, wat aangeeft dat het vulseizoen (waarin de voorraden worden aangevuld voor de volgende winter) langzaam op gang komt.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) houdt toezicht op de energiemarkt, verleent vergunningen aan energieleveranciers en ziet erop toe dat zij zich aan de regels houden en redelijke tarieven hanteren.

Vergelijk jaarlijks de tarieven van verschillende energieleveranciers via onafhankelijke vergelijkingssites zoals Overstappen.nl. Let daarbij goed op de gasprijs per m³, de vaste leveringskosten (vastrecht) en eventuele kortingen of loyaliteitsbonussen. Informeer je ook goed over de verschillende soorten energiecontracten. Lees meer over vaste, variabele of dynamische energiecontracaten of het advies van energie-expert Tom Schlagwein.

Door het controleren van je energierekening krijg je niet alleen inzicht in de kosten, je krijgt ook inzicht over je verbruik. Vergelijk je verbruik met voorgaande periodes of de gemiddelden van soortgelijke huishoudens in Nederland. Verbruik je veel meer dan voorheen of andere huishoudens? Onderzoek dan wat de oorzaak is en neem hier maatregelen voor.

Check bij het controleren van de kosten op je energierekening of de onderstaande zaken overeenkomen met je energiecontract:

• Stroomprijs per kWh
• Gasprijs per m³
• Vaste leveringskosten
• Netbeheerkosten
• Kortingsbedrag of bonus
• Het termijnbedrag
• De meterstanden

Zijn er fouten gemaakt? Neem dan contact op met je energieleverancier. Mogelijk heb je recht op een verrekening of compensatie.

De grootste besparingen beginnen bij jezelf. Pas je gedrag aan door bijvoorbeeld:

• Binnenshuis warmere kleding te dragen (bijv. een trui, vest, warme sokken/sloffen), zodat de thermostaat lager kan blijven.
• De thermostaat 1 graden lager te zetten dan je gewend bent. Elke graad lager kan tot 7% op stookkosten besparen.
• Alleen de ruimtes te verwarmen die daadwerkelijk gebruikt worden. Draai radiatorknoppen in ongebruikte kamers dicht of op een lage stand.
• Binnendeuren gesloten te houden om de warmte in de verwarmde ruimtes te houden.
• De douchetijd te verkorten. Een gemiddelde douchebeurt van 5 minuten in plaats van 10 kan aanzienlijk gas besparen.
• Minder vaak in bad te gaan. Een bad kost veel meer warm water (en dus gas) dan een douche.

ISDE-subsidie: Maak gebruik van de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) voor isolatiemaatregelen, (hybride) warmtepompen en zonneboilers.

Gemeentelijke regelingen: Informeer bij je gemeente naar eventuele lokale subsidies, leningen (zoals de Energiebespaarlening via het Nationaal Warmtefonds) of duurzaamheidsfondsen voor energiebesparende maatregelen.

Je kunt overwegen om gedeeltelijk of geheel van het gas af te gaan. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

All-electric warmtepomp: Vervang de CV-ketel volledig door een elektrische warmtepomp. Dit vereist een zeer goed geïsoleerde woning. Je gasrekening wordt nul, maar je elektriciteitsrekening stijgt wel.

Overstappen op inductiekoken: Vervang een gasfornuis of gaskookplaat door een inductiekookplaat.

Aansluiting op een warmtenet: Indien beschikbaar in je wijk en de voorwaarden gunstig zijn, kun je overwegen om aan te sluiten op een collectief warmtenet of stadsverwarming. Je woning wordt dan verwarmd met restwarmte van bijvoorbeeld industrie of geothermie, en je hebt geen eigen CV-ketel meer nodig.