Oorlog Oekraïne leidt tot forse stijging gasprijs

In de nacht van 23 op 24 februari is er oorlog uitgebroken in Oekraïne. De spanningen waren al langer hoog opgelopen, maar nu is het toch gebeurd. Dit had een groot effect op de gasprijs. Deze ging direct van 80 euro (per 1.000m³) naar 120 euro op de Nederlandse future-gasmarkt. Dat is een stijging van +50 procent in minder dan 24 uur.

Vanwege deze sterke prijsstijging trekken energieleveranciers hun aanbod in of bieden zij minder contracten aan. Ze moeten de energie voor hun klanten namelijk onder de afgesproken prijs inkopen op de de spotmarkt. Hiermee lopen de leveranciers een enorm risico, waardoor zij tijdelijk geen of slechts een beperkt aantal aanbiedingen kunnen doen. Dit is heel vervelend, want als klant heb je nu geen of een klein aantal aanbiedingen om uit te kiezen als je moet overstappen.

Wat jij kan doen in deze situatie

Waarom stijgt de gasprijs?

De gasprijs is al een geruime periode extreem hoog vanwege de afbouw van de gaswinning in Groningen, de toenemende energievraag door de aantrekkende economie en de bereidheid van Azië om meer te betalen voor gas. Daar komen nu de politieke spanningen tussen Rusland en Europa bovenop.

De energiemarkt is een vrije markt die reageert op deze internationale spanningen. Door de oorlog in Oekraïne is de levering van Russisch gas in Europa onzeker. Bijna 40 procent van de gasimport van de Europese Unie komt uit Rusland. Voor Nederland geldt dat we voor zo’n 15-20 procent afhankelijk zijn van Russisch gas op dit moment. Normaal zijn onze gasvoorraden voor 40-50 procent vol, maar nu is dat nog maar voor 23 procent. Omdat Rusland gas levert aan Europa heeft dit direct invloed op de Nederlandse gasprijs. Hierdoor is de prijs flink gestegen.

Gaat de gasprijs nog verder stijgen?

Volgens experts zal de gasprijs nog wel enige tijd hoog blijven. Gasbedrijf Gazprom, dat in handen is van de Russische staat, zei tegen persbureau Bloomberg dat de leveringen van brandstof aan Europa zoals vanouds doorgaan. Volgens Poetin zal Rusland het gas niet als een wapen gebruiken om invloed uit te oefenen in Europa. Toch is de vrees dat dit kan veranderen als gevolg van de Europese sancties. Rusland heeft wel langlopende contracten met Europa, maar in oorlogstijd is alles onzeker. Er bestaat altijd een kans dat de gaslevering door Rusland stopgezet wordt. Dit zorgt voor krapte op de markt wat resulteert in een nog hogere gasprijs.

Mogelijke alternatieven voor Russisch gas

Nu de gasprijs zo hoog is, kun je je afvragen of er andere manieren zijn waarop Nederland de gasvoorraden kan aanvullen. Wij zetten de mogelijke alternatieven voor je op een rijtje.

1. Levering van LNG (Liquefied Natural Gas)

De levering van aardgas via pijpleidingen heeft altijd een groot nadeel gehad: zodra degene die het aardgas levert de aanvoer vermindert of blokkeert, heb je als afnemer een groot probleem. Er is gelukkig een goed alternatief, namelijk vloeibaar aardgas dat gebruikt kan worden door de industrie (LNG). Er komen steeds meer aanbieders voor LNG gas, onder andere Amerika die zijn productiecapaciteit aan het opvoeren is, waardoor er de komende jaren steeds meer gas beschikbaar komt. Waar LNG vroeger vooral naar Azië ging, gaat het gas tegenwoordig ook steeds meer naar Europa.

2. Gas uit Groningen

In Groningen zit er nog genoeg gas in de bodem. Het probleem is alleen dat de inwoners van Groningen hier niet heel blij mee zullen zijn nu de gaswinning daar eindelijk is afgebouwd. Dit alternatief wordt voor nu alleen als een laatste redmiddel beschouwd.

Rusland kan moeilijk zonder ons geld

Gaslevering aan Europa is de belangrijkste inkomstenbron van Rusland. Zo’n 60% van de inkomsten van Rusland komen uit de levering van gas en olie aan Europa. Als Rusland besluit minder te leveren, dan schiet het zichzelf ook in de voet met minder inkomsten.

Wat zijn de verdere gevolgen van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne?

ABN AMRO heeft een onderzoek gedaan naar de gevolgen van de spanningen tussen Rusland en Oekraïne voor de energiemarkt. Hierin hebben ze mogelijke scenario’s uitgewerkt die we hieronder kort toelichten.

Scenario 1: de status-quo
Het status-quo scenario is het meest waarschijnlijke scenario (75% kans dat dit uitkomt), waarbij de bank verwacht dat de situatie op de energiemarkten ongewijzigd blijft. Rusland zal, geheel volgens verplichtingen, gas blijven exporteren naar Europa. De gasprijzen zullen in dit scenario echter nog steeds hoog blijven, ten minste tot het voorjaar van 2023.

Scenario 2: Rusland stopt de export van gas naar Europa
Als de huidige situatie verder de-escaleert dan kan Rusland de export van gas naar Europa stilleggen. Volgens ABN AMRO is de kans dat dit gebeurt vijf tot tien procent.

Scenario 3: Rusland stop export van olie en gas
Ongeveer 50 procent van de Russische olie-export gaat naar Europa. Nederland is een van de grootste importeurs hiervan. De kans dat dit gebeurt, schat de bank op kleiner dan vijf

Hebben we nog genoeg gas in Nederland?

Volgens minister voor Klimaat Rob Jetten komt Nederland onder normale omstandigheden de komende winter nog goed door. Dit hebben we voor deel te danken aan LNG-leveringen uit Amerika. Anderzijds zorgde het milde weer in januari en het nakomen van de leveringsafspraken door Rusland ervoor dat bodem van de Europese gasvoorraden nog niet is bereikt.

Het grote probleem zit hem in het op peil houden van de gasvoorraden op de lange termijn. Er is niet genoeg LNG en het is ook nog eens erg prijzig doordat de EU moet concurreren met andere landen, zoals China en India. In Azië hebben ze namelijk geen toevoer van gas via pijpleidingen.

In Den Haag wordt er nu gewerkt aan een back-upplan voor als we te maken krijgen met een gastekort. Volgens Jetten bevat het zogeheten Bescherm- en Herstelplan Gas (BHG) genoeg maatregelen om ervoor te zorgen dat we zo lang mogelijk van gas worden voorzien. Mochten we zonder gas komen te zitten, dan moeten eerst de bedrijven van het gas en dan pas de consumenten.